Roj (Roy) Stanisław (zm. 1464), podskarbi i kanclerz królowej Zofii, starosta nowokorczyński, kanonik gnieźnieński, krakowski. W połowie XV w. znane były rodziny: Rojów z Lelowic w pow. proszowskim oraz Rojów z Dupiewca h. Poturgi w pow. poznańskim, ale brak przesłanek by R-a łączyć z którąś z nich. W literaturze R. mylnie jest utożsamiany z Stanisławem Rejem z Kobylan h. Oksza, plebanem kościoła Św. Katarzyny w Przemykowie, doktorem dekretów. R. mylony jest również z Janem Rejem, kanonikiem krakowskim (zm. 1468) (zob.). Do pomyłek przyczyniło się też mylne odczytanie i wydrukowanie nazwiska R-a jako Reja w publikowanych przez B. Ulanowskiego aktach kapituły krakowskiej.
R. w r. 1423 był już wikariuszem katedralnym krakowskim, a też notariuszem w kancelarii królewskiej, wspomniany w r. 1423 i 1426 «Roy notarius» to R. a nie Jan Rej. W r. 1425 był już proboszczem kościoła Św. Szczepana w Krakowie. Zapiski sądowe krakowskie wymieniają w l. 1432–4 pana Stanisława Reja tenutariusza; można tę informację łączyć z R-em, który w r. 1437 potwierdzony jest jako tentuariusz Zielonek. Można zatem przyjąć, że już wtedy był prebendarzem kaplicy Św. Trójcy w katedrze krakowskiej, zbudowanej w l. 1430/31 z fundacji królowej Zofii i uposażonej wsią Zielonki. Dn. 5 II 1440 kapituła krakowska upomniała R-a z powodu nienaprawienia okapu przy kaplicy królowej.
Z dworem królowej Zofii R. był związany już przed r. 1438, kiedy to oświadczył, że razem z innymi poręczył za królową. Jako podskarbi królowej potwierdzony jest od 26 VIII 1439 do 1447 r. Co najmniej od 9 III 1442 był star. Nowego Miasta Korczyna, w tym też czasie był sekretarzem królowej; występuje również w formule relacyjnej kilku pism królowej. Starostwo nowokorczyńskie trzymał do połowy lipca 1460. W r. 1447 poświadczony jest jako kanonik sandomierski. Dn. 28 VIII t.r. król Kazimierz Jagiellończyk potwierdził nadanie R-owi części młyna przy dworze w Żarnowcu, w uznaniu jego oddanej służby jako sekretarza i podskarbiego królowej Zofii. Z prezenty królowej R. otrzymał kanonię katedralną gnieźnieńską, wolną po śmierci Jarandy z Niewiesza, i objął ją 20 III 1450 przez swego prokuratora Piotra Kostrzewę, mieszczanina gnieźnieńskiego. Łasce królowej R. zawdzięczał również kanonikat w katedrze krakowskiej. Dn. 5 II 1451 R. wymieniony został wśród kanoników kapituły katedralnej krakowskiej, nazwany był wtedy plebanem w Zagościu. Po śmierci Adama z Będkowa objął po nim dom kapitulny. Dn. 23 VII 1453 R. został wymieniony w dokumencie królowej jako jej kanclerz. W gronie kanoników krakowskich R. wymieniony został wielokrotnie jako uczestnik obrad kapituły, a też jako świadek w dokumentach bpa krakowskiego m. in. 2 II 1452 przy lokowaniu wsi Ćmińsk na prawie średzkim, 30 VII 1453 przy poddaniu się kanoników regularnych w Mstowie pod jurysdykcję biskupów krakowskich, a 3 X t.r. przy erekcji i uposażeniu kościoła we wsi Biskupice w ziemi lubelskiej. W r. n. 7 II 1454 był świadkiem ufundowania przez Zbigniewa Oleśnickiego beneficjum dla kaznodziei katedralnego krakowskiego, powoływanego z grona profesorów Uniw. Krak. Dn. 15 V t.r. był drugim z sześciu świadków testamentu Oleśnickiego i fundacji Bursy Jerozolimskiej, a 4 X t.r. podpisał się pod postanowieniami bpa krakowskiego dotyczącymi rektora szkoły katedralnej krakowskiej, którym miał być notariusz kapitulny uposażony za to altarią św. Marcina. Dn. 17 X 1458 R. razem z innymi prebendariuszami kaplicy Św. Trójcy prosił przez swego prokuratora Jana Rzeszowskiego o należne kaplicy czynsze i 1000 grzywien obiecanych przez królową Zofię. W okresie od 30 XII 1455 do 28 XI 1459 był star. żarnowieckim. Jako podskarbi, a potem star. nowokorczyński, a też żarnowiecki prowadził sprawy majątkowe królowej Zofii do poł. 1460 r. Wielokrotnie występował w różnych, drobnych sprawach sądowych. R. uczestniczył w obradach i ważniejszych decyzjach kapituły krakowskiej dotyczących sprawy obsadzenia biskupstwa krakowskiego po śmierci Z. Oleśnickiego. W sierpniu 1462 R. był jednym z kanoników przewodniczących obradom synodu krakowskiego, na którym m. in. uchwalono subsydium dla ziemi dobrzyńskiej z powodu doznanych zniszczeń, w wysokości 6 gr. od 1 grzywny srebra z poszczególnych beneficjów diec. krakowskiej. W r. 1425 jako pleban R. ufundował dla kościoła Św. Szczepana w Krakowie spiżową chrzcielnicę, w latach późniejszych wybudował przy tymże kościele kaplicę świętych Mateusza i Macieja Apostołów. Zmarł w r. 1464.
We wrześniu 1465 kapituła krakowska postanowiła przeznaczyć kielich R-a na zrobienie naczynia, w którym będą złożone relikwie św. Innocentego. Wykonawcami testamentu R-a byli: Jan Rzeszowski, kanonik krakowski, późniejszy bp krakowski, Stanisław Rej, pleban w Przemykowie doktor dekretów, i Stanisław ze Szczeglina, wikariusz katedry krakowskiej. W pierwszych miesiącach 1471 r., po uzyskaniu zgody króla Kazimierza Jagiellończyka, egzekutorzy testamentu wykupili od Mikołaja Buczyńskiego z Dobiesławic za 250 grzywien czynsz roczny 14 grzywien dla kaplicy fundacji R-a.
Słown. Hist.-Geogr. Ziem Pol., V Cz. I z. 3 s. 569, VIII Cz. I z. 3 s. 421; Korytkowski, Prałaci gnieźn., III 367; Niesiecki, VIII 109; Uruski, V 115; Fedorowicz, Dostojnicy i urzędnicy, s. 120, 214, 252; Łętowski, Katalog bpów krak., IV 5; – Fijałek J., Mistrz Jakób z Paradyża, Kr. 1900 I 190; Dlugossiana, I 326 (Rej Stanisław – mylnie); Krzyżaniakowa J., Kancelaria królewska Władysława Jagiełły, Cz. II, P. 1979 (pod Rej Jan – niektóre informacje); Sułkowska-Kurasiowa I., Dokumenty królewskie i ich funkcja w państwie polskim za Andegawenów i pierwszych Jagiellonów 1370–1444, W. 1977 s. 249–50 (Rej Jan); – Acta capitulorum Crac., (mylnie pod Stanisław Rey); Cod. epist. saec. XV, I 104; Cod. Univ. Crac., II 143, 159; Cracovia artificum. Supplement, z. 2, 1433–1440, Wyd. B. Przybyszewski, Wr. 1988 nr 204 p. 2; Długosz, Liber benef., II 18 (Rey Stanisław), 149; tenże, Opera, I 611; Knigi pol’skoj koronnoj metriki XV stol., W. 1914 s. 64; Kod. m. Krak., Cz. 1 s. 240, Cz. 2 s. 143; Kod. Wpol., V 661; Księgi przyjęć do prawa miejskiego w Krakowie 1392–1506, Wyd. K. Kaczmarczyk, Kr. 1913; Podwody kazimierskie 1407–1432, Wyd. S. Krzyżanowski, Kr. 1909–13, Arch. Kom. Hist., XI 423; Rachunki wielkorządowe krakowskie z l. 1461–2 – 1471, Wyd. S. Krzyżanowski, Kr. 1914, Arch. Kom. Hist. XI 479; Starodawne Prawa Pol. Pomn., II nr 4030; Wypisy źródłowe do dziejów Wawelu… 1440–1500, Wyd. i oprac. B. Przybyszewski, Kr. 1960; Zbiór dok. mpol., Cz. III nr 655, 769, 848; – AP w Kr.: Castr. Crac. t. 4 k. 758, t. 5 k. 25, 37, t. 6 k. 242, t. 9 k. 594, t. 12 k. 525, t. 13 k. 191, Terr. Crac. 150 k. 125, 258 k. 146, 261 k. 56; Arch. Kapituły Katedralnej w Kr.: Capit. Crac., I k. 24v., 30, 48, 49, 50, 63, 64, 81, 84, 96, 97, 103, Ib k. 11–12, 49–50; Arch. Metropolitalne w Kr.: Offic. Crac., t. 9 k. 905; IH PAN w Kr. Pracownia Słown. Hist. Geogr.: Materiały do t. 5 kodeksu dyplomatycznego Małopolski, teka A nr 48, AB nr 34, AB/2 nr 84, 85, 89, U nr 53, X nr 2, 22, Y nr 1.
Maria Michalewiczowa